Behoud en beheer van soorten
Beschermde soorten
In Nederland zijn 3392 soorten kwetsbaar of dreigen te verdwijnen. Om soorten te beschermen had de overheid de wet natuurbescherming opgesteld. Deze is op 1 januari 2024 vervallen met de inwerkingtreding van de omgevingswet. Lees meer over de actuele wetgeving voor natuurbescherming.
In de Nationale Databank Flora en Fauna kunnen bouwers en ontwikkelaars per locatie achterhalen of en hoeveel bijzondere planten en dieren zijn waargenomen. Zij kunnen dan al bij de voorbereiding op hun project rekening houden met mogelijke gevolgen voor kwetsbare natuur en op tijd maatregelen nemen. Dit voorkomt verrassingen en vertragingen als de bouw eenmaal is begonnen.
In de soortendatabase kan men informatie opzoeken over alle planten- en diersoorten in Nederland. Hierbij staat ook vermeld of de soort beschermd is. Uitgebreide informatie is te vinden in het Nederlands Soortenregister.
Rode lijsten van bedreigde planten en dieren zijn overzichten van soorten die uit Nederland zijn verdwenen of dreigen te verdwijnen. Er zijn rode lijsten voor 18 verschillende groepen van soorten: amfibieën, bijen, vlinders, haften, kokerjuffers, korstmossen, weekdieren, libellen, mossen, paddenstoelen, platwormen, reptielen, sprinkhanen & krekels, steenvliegen, vaatplanten, vissen, vogels en zoogdieren.
Rode lijsten hebben geen juridische status. Als een soort op de lijst komt, is deze niet automatisch beschermd. Daarvoor moet de soort worden aangewezen onder de omgevingswet. De Rode lijsten helpen daarbij. Deze lijsten worden ook gebruikt om te toetsen of de beleidsdoelen over biodiversiteit worden gehaald. Er zijn ook Europese Rode lijsten en mondiale Rode lijsten.
In de wet natuurbescherming staan tevens een aantal verboden die in het wild levende soorten zoveel mogelijk beschermen. Dit houdt onder andere in dat:
- (beschermde) planten niet geplukt mogen worden;
- dieren (beschermd of niet) niet mogen worden gedood, verwond of gevangen;
- het uitzetten van dieren of planten in de vrije natuur niet is toegestaan;
- (beschermde) planten of dieren, en producten die daarvan zijn gemaakt, niet gekocht of verkocht mogen worden.
Ook de plaatsen waar dieren verblijven, zijn beschermd.
Bestrijding van schadelijke exoten
Een exoot is een plant, dier of micro-organisme dat van nature niet in een gebied voorkomt. Exoten die zich explosief voortplanten, kunnen een gevaar opleveren voor inheemse soorten en de biodiversiteit. Daarnaast kunnen sommige exoten een risico vormen voor de volksgezondheid, economie en veiligheid. Exoten die zich vestigen in onze natuur en zich snel vermeerderen, zijn invasieve exoten. Deze exoten kunnen inheemse soorten wegconcurreren, opeten, infecteren of zich ermee vermengen en ecosystemen veranderen. Invasieve exoten vormen daarmee een bedreiging voor de biodiversiteit.
In het verleden zijn exoten vaak bewust geïntroduceerd, bijvoorbeeld biologische bestrijders voor de landbouw. Soorten kunnen ook onopgemerkt met mensen meereizen en zo in een nieuw gebied terechtkomen. Zij kunnen bijvoorbeeld meeliften met verpakkingshout of in ballastwater van schepen.
Lees verder over: